Εισαγωγή
Οι
μελετητές της ιστορίας του Τεκτονισμού γνωρίζουν τέσσερεις Μεγάλες Στοές οι
οποίες ανέπτυξαν τη δράση του στην Αγγλία μεταξύ των ετών 1717 και 1813. Η
Μεγάλη Στοά της Αγγλίας (Grand Lodge of England) η οποία εγκαθιδρύθηκε το 1717,
η «Αρχαία» Μεγάλη Στοά («Antient» Grand Lodge) η οποία ιδρύθηκε το 1751. Η
Μεγάλη Στοά όλης της Αγγλίας στην Υόρκη (Grand Lodge of all England at York) η
οποία ανέπτυξε σποραδική δράση από το 1725 μέχρι το 1730 και πάλι από το 1761
μέχρι το 1792, όταν τελικώς κατέρρευσε και διαλύθηκε. Τέλος, μια Μεγάλη Στοά με
έδρα το Λονδίνο η οποία ανέλαβε την τεκτονική της υπόσταση από την Μεγάλη Στοά της Υόρκης και υπό το όνομα
Μεγάλη Στοά της Αγγλίας Νοτίως του Ποταμού Τρεντ (Grand Lodge of England South
of the Trent) διατήρησε μια μάλλον επισφαλή ύπαρξη από το 1780 έως το 1790.
Όμως, η ιστορία καταγράφει και μία πέμπτη Μεγάλη Στοά η οποία εμφανίζεται
δέκα χρόνια μετά την ένωση του 1813 υπό
το όνομα «Μεγάλη Στοά των Ελευθέρων και Αποδεκτών Τεκτόνων συμφώνως προς τα
Αρχαία Συντάγματα» με έδρα την πόλη Wigan της Επαρχίας Lancashire.
Αυτή έμεινε στην ιστορία ως Μεγάλη Στοά του Wigan και ουδεμία αναφορά υπήρχε στην τεκτονική βιβλιογραφία μέχρι το έτος 1918 όταν ο Eustace S. Beesley έφερε στο φως το βιβλίο πρακτικών της Μεγάλης Στοάς από το οποίο αποδεικνύεται ότι η τεκτονική αυτή δύναμη υφίστατο και λειτουργούσε κανονικά από το 1823 έως το 1866, αλλά υπολειτουργούσε και για άλλα 50 χρόνια. Μάλιστα, το 1920 δημοσίευσε την ιστορία της Μεγάλης αυτής Στοάς, μαζί με ένα αντίγραφο του βιβλίου πρακτικών αυτής.
Η δημιουργία
Αυτή έμεινε στην ιστορία ως Μεγάλη Στοά του Wigan και ουδεμία αναφορά υπήρχε στην τεκτονική βιβλιογραφία μέχρι το έτος 1918 όταν ο Eustace S. Beesley έφερε στο φως το βιβλίο πρακτικών της Μεγάλης Στοάς από το οποίο αποδεικνύεται ότι η τεκτονική αυτή δύναμη υφίστατο και λειτουργούσε κανονικά από το 1823 έως το 1866, αλλά υπολειτουργούσε και για άλλα 50 χρόνια. Μάλιστα, το 1920 δημοσίευσε την ιστορία της Μεγάλης αυτής Στοάς, μαζί με ένα αντίγραφο του βιβλίου πρακτικών αυτής.
Η δημιουργία
Στις
22 Δεκεμβρίου του 1823, μία ομάδα τεκτόνων συναντήθηκε στην Πλατεία Williamson
στο Λίβερπουλ προκειμένου να (επαν)εγκαθιδρύσουν την λεγόμενη «Αρχαία» Μεγάλη
Στοά (Antient Grand Lodge), ήτοι την γνωστότερη σε μας ως Μεγάλη Στοά των
«Αρχαίων». Η συνάντηση έλαβε χώρα στο περίφημο Πανδοχείο Shakespeare και
επικεφαλής της κίνησης ήταν ένας τοπικός ράφτης ονόματι Michael Alexander Gage
της Στοάς υπ’ αριθμ. 31 του Λίβερπουλ[2]. Ο Michael
Alexander Gage γεννήθηκε το 1788 στο Kings Lynn του Norfolk και μετακινήθηκε σε
νεαρή ηλικία (το 1811) στο Liverpool εις άγραν επαγγελματικών ευκαιριών στο
ταχέως αναπτυσσόμενο εκεί λιμάνι. Πριν είχε βρεθεί στη Σκωτία, όπου έγινε μέλος
της Στοάς Montrose No 70, καθώς και της Patrick Kilwinning της Γλασκώβης. Όταν εγκαταστάθηκε στο Liverpool υιοθετήθηκε στη Στοά 31. Να σημειωθεί ότι ο
Gage, πριν ακόμα ξεκινήσει τα μακρύ τεκτονικό του ταξίδι, είχε διατελέσει
Σεβάσμιος στη γενέτειρα του το 1810 στη Philanthropic Lodge η οποία ανήκε στη
Μεγάλη Στοά των «Αρχαίων».
 |
|
Τεκτονικό
δίπλωμα του Gage
|
Σκοπός
της ομάδας που ουσιαστικά οργάνωσε ο Gage ήταν η έκφραση ευθείας αμφισβήτησης
προς την κεντρική τεκτονική εξουσία του Λονδίνου και η αντίθεση στην
επιβληθείσα «τυραννία» του Δούκα του Σάσσεξ, πρώτου Μεγάλου Διδασκάλου της
Ηνωμένης (από δεκαετίας πλέον) Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας. Το σημείο της τριβής
ήταν οι εισαχθείσες με την ένωση μεγάλες διοικητικές αλλαγές στη διακυβέρνηση
των Στοών, αλλά και οι πολλές καινοτομίες στα τυπικά και λοιπά τελετουργικά
ζητήματα οι οποίες δημιούργησαν ένα περιβάλλον -εν πολλοίς- ξένο με τα
τεκτονικά ειωθότα πολλών παλαιών Στοών που ανήκαν στη Μεγάλη Στοά των
«Αρχαίων». Επί παραδείγματι, οι «Αρχαίοι» εκτός από τους συνήθεις τρεις βαθμούς
της συμβολικής Στοάς εξασκούσαν –κατ’ ουσίαν- και έναν τέταρτο βαθμό, αυτόν της
Ιεράς Βασιλικής Αψίδας, ο οποίος για τους «Σύγχρονους» ήταν μάλλον πρόσθετο
παράδοξο στον τρίτο βαθμό. Επίσης, διοικητικά οι «Αρχαίοι» συνήθιζαν να έχουν
περιφερόμενους Χάρτες Λειτουργίας (travelling warrants), γεγονός το οποίο
πρακτικά σήμαινε ότι μια Στοά μπορούσε να συνεδριάζει σε περισσότερους από έναν
τόπους, ενώ ο Χάρτης μπορούσε να πωληθεί σε μια άλλη ομάδα τεκτόνων και έτσι η
Στοά να αναβιώσει, ακόμα και αν ο αριθμός των μελών της είχε μειωθεί τόσο που
κατ’ ουσίαν η Στοά ήταν αδρανής.
Πράγματι, από την εποχή της ένωσης των δύο Μεγάλων Στοών, υπήρχε μια ιδιαίτερη αναστάτωση στην Επαρχία του Lancashire και η κίνηση αυτή ήταν η ιστορικά νομοτελειακή κορύφωσή της[3]. Η αναστάτωση αυτή προερχόταν κυρίως από την πλευρά των μελών της πάλαι ποτέ Στοάς των «Αρχαίων» οι οποίοι, εν πολλοίς, δεν ήταν ευχαριστημένοι με τις αλλαγές στην εν γένει οργάνωση και τα τυπικά που υιοθετήθηκαν εξ αφορμής της ένωσης. Μάλιστα, λίγα χρόνια πριν στη Στοά Friendship 277 με έδρα το Oldham δημιουργήθηκε ρήγμα απόρροια των εκτενών αντιπαραθέσεων αδελφών, προερχόμενων από τις δύο μέχρι προ ολίγα έτη αντιμαχόμενες Μεγάλες Στοές, οι οποίοι ουδέποτε συμβιβάστηκαν με την ένωση του 1813. Η περίπτωση δεν ήταν η μόνη και πολλάκις απαιτήθηκε η παρέμβαση του Επαρχιακού Μεγάλου Διδασκάλου Francis Dukinfield Astley προκειμένου να γεφυρωθούν (πάντα προσωρινά) οι διαφορές. Προβλήματα είχαν δημιουργηθεί μεταξύ αδελφών και το 1819 σε Στοές του Λίβερπουλ όπως η Merchants Lodge, η Sea Captains Lodge, η Lodge of Harmony, και η Lodge No. 394 με έδρα το Wigan.
Πράγματι, από την εποχή της ένωσης των δύο Μεγάλων Στοών, υπήρχε μια ιδιαίτερη αναστάτωση στην Επαρχία του Lancashire και η κίνηση αυτή ήταν η ιστορικά νομοτελειακή κορύφωσή της[3]. Η αναστάτωση αυτή προερχόταν κυρίως από την πλευρά των μελών της πάλαι ποτέ Στοάς των «Αρχαίων» οι οποίοι, εν πολλοίς, δεν ήταν ευχαριστημένοι με τις αλλαγές στην εν γένει οργάνωση και τα τυπικά που υιοθετήθηκαν εξ αφορμής της ένωσης. Μάλιστα, λίγα χρόνια πριν στη Στοά Friendship 277 με έδρα το Oldham δημιουργήθηκε ρήγμα απόρροια των εκτενών αντιπαραθέσεων αδελφών, προερχόμενων από τις δύο μέχρι προ ολίγα έτη αντιμαχόμενες Μεγάλες Στοές, οι οποίοι ουδέποτε συμβιβάστηκαν με την ένωση του 1813. Η περίπτωση δεν ήταν η μόνη και πολλάκις απαιτήθηκε η παρέμβαση του Επαρχιακού Μεγάλου Διδασκάλου Francis Dukinfield Astley προκειμένου να γεφυρωθούν (πάντα προσωρινά) οι διαφορές. Προβλήματα είχαν δημιουργηθεί μεταξύ αδελφών και το 1819 σε Στοές του Λίβερπουλ όπως η Merchants Lodge, η Sea Captains Lodge, η Lodge of Harmony, και η Lodge No. 394 με έδρα το Wigan.
 |
|
Η
σφραγίδα της Μεγάλης Στοάς
|
Εκ
των «στασιαστών» οι περισσότεροι ήταν έμποροι (κυρίως βαμβακιού και κάρβουνου),
μέλη εμπορικών συλλόγων με έδρα το Wigan, το Warrington και το Ashton-in-Makerfield,
αλλά με σημαντικές εμπορικές δραστηριότητες στο Λίβερπουλ. Ειδικά το Wigan (το
οποίο ήταν και η κύρια βάση των δραστηριοτήτων των στασιαστών) ήταν μια πόλη
στην ευρύτερη περιοχή του Μάντσεστερ της Επαρχίας Lancashire, που εκείνη την
εποχή είχε πληθυσμό περίπου 50.000 κατοίκους. Οι περισσότεροι εξ αυτών ανήκαν
σε τεκτονικές Στοές του Λίβερπουλ, πολλές εκ των οποίες αντιμετώπιζαν το
πρόβλημα της στελέχωσης και την ενδεχόμενη αργία[4].
Οι προεργασία της ιδρύσεως της νέας Μεγάλης Στοάς ήταν βραχεία και παρά το γεγονός ότι βρήκε μια σημαντική απήχηση σε μέλη των Στοών του Λίβερπουλ δεν εξαπλώθηκε όπως ήταν επιθυμητό, αφού σύντομα όπως θα δούμε οι περίσσοτεροι εξ αυτών τελικώς επέστρεψαν στην ΗΜΣτΑ, αναγκαζόμενοι να ζητήσουν τη συγχώρεση της ίδιας Αρχής κατά της οποίας εναντιώθηκαν. Ένας, όμως, σημαντικός αριθμός, ο πυρήνας υπό τον Gage, διατήρησε την επαναστατική του προαίρεση και συνέταξε ένα κείμενο το οποίο ονομάστηκε «Η Μεγάλη Χάρτα της Τεκτονικής Ελευθερίας» (The Magna Charta of Masonic Freedom), σχηματίζοντας μια νέα Μεγάλη Στοά με το όνομα Μεγάλη Στοά των Ελεύθερων και Αποδεκτών Τεκτόνων της Αγγλίας κατά τα Αρχαία Συντάγματα, ευρύτερα γνωστή ως Μεγάλη Στοά του Wigan. Επρόκειτο για ένα ομολογουμένως τολμηρό κείμενο για τα τεκτονικά ειωθότα της εποχής, το οποία κατά βάση συνέταξε ο ίδιος ο Gage.
Οι προεργασία της ιδρύσεως της νέας Μεγάλης Στοάς ήταν βραχεία και παρά το γεγονός ότι βρήκε μια σημαντική απήχηση σε μέλη των Στοών του Λίβερπουλ δεν εξαπλώθηκε όπως ήταν επιθυμητό, αφού σύντομα όπως θα δούμε οι περίσσοτεροι εξ αυτών τελικώς επέστρεψαν στην ΗΜΣτΑ, αναγκαζόμενοι να ζητήσουν τη συγχώρεση της ίδιας Αρχής κατά της οποίας εναντιώθηκαν. Ένας, όμως, σημαντικός αριθμός, ο πυρήνας υπό τον Gage, διατήρησε την επαναστατική του προαίρεση και συνέταξε ένα κείμενο το οποίο ονομάστηκε «Η Μεγάλη Χάρτα της Τεκτονικής Ελευθερίας» (The Magna Charta of Masonic Freedom), σχηματίζοντας μια νέα Μεγάλη Στοά με το όνομα Μεγάλη Στοά των Ελεύθερων και Αποδεκτών Τεκτόνων της Αγγλίας κατά τα Αρχαία Συντάγματα, ευρύτερα γνωστή ως Μεγάλη Στοά του Wigan. Επρόκειτο για ένα ομολογουμένως τολμηρό κείμενο για τα τεκτονικά ειωθότα της εποχής, το οποία κατά βάση συνέταξε ο ίδιος ο Gage.
 |
|
Δερμάτινη θήκη στην οποία φυλάσσεται ένα
αντίγραφο
της Μεγάλης Χάρτας
|
Εκφράζει τις αντίθεση των επαναστατών προς
την ένωση, αλλά και την ελπίδα τους για ένα ανεξάρτητο μέλλον. Δικαίως, όμως,
μπορεί να υποστηριχθεί ότι εκφράζει και την ίδια την προσωπικότητα του συντάκτη
του, ο οποίος επιθυμούσε διακαώς να αναγνωριστεί ως ο εμπνευστής της κίνησης
επαναφοράς του Τεκτονισμού των «Αρχαίων». Τη Μεγάλη Χάρτα υπέγραψαν το Νοέμβριο
του 1821 34 εκπρόσωποι Στοών και εστάλη σε όλες τις Στοές της Αγγλίας[5]. Ξεχωρίζουν οι
υπογραφές του Gage και του Broadhurst, οι οποίοι ήταν οι εκπρόσωποι της Στοάς
υπ’ αριθμ. 74 και της Sincerity Lodge 486 (αμφοτέρων με έδρα το Wigan), καθώς
και μελών της Mariners Lodge 466, της Ancient Union Lodge, της Sea Captains
Lodge and της Merchants Lodge.
Αξίζει να αναφερθούμε στην προσωπικότητα του Broadhurst ο οποίος ήταν ωρολογοποιός στο επάγγελμα και ήρωας του Βασιλικού Ναυτικού, διακριθείς κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Είχε διατελέσει Σεβάσμιος της Ancient Union Lodge το έτος 1821 και μαζί με άλλους δύο αδελφούς της Στοάς του, τους William Walker και Thomas Berry, είχαν υπογράψει τη Χάρτα. Όμως, ο James Broadhurst ήταν από τους πρώτους που επέστρεψαν στην ΗΜΣτΑ εντασσόμενος στο πλήρωμα της Merchants Lodge, παραμένοντας ενεργός μέχρι το 1826 όταν και ανέστειλε τις πληρωμές του και διεγράφη.
Όλες οι προσπάθειες εξεύρεσης μιας κατευναστικής λύσης, ιδίως από του επικεφαλής της Επαρχιακής Μεγάλης Στοάς, έπεσαν στο κενό και γρήγορα η κίνηση εξαπλώθηκε σε αρκετές από τις τοπικές Στοές. Οι στασιαστές συνέταξαν ένα πρώτο κείμενο το οποίο απέστειλαν στον Μεγάλο Διδάσκαλο, χωρίς να λάβουν απάντηση, γεγονός που πυροδότησε ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η αλήθεια είναι ότι το κείμενο ήταν υπερβολικά ευθύ και εξέφραζε απτά την οργή των υπογραφόντων για ορισμένες πρακτικές των «Σύγχρονων» που επιβλήθηκαν, καθώς και για τους υιοθετηθέντες κανονισμούς της Βασιλικής Αψίδας που, κατά την άποψή τους, έρχονταν σε ευθεία αντίθεση με τα Οριοθέσια.
Αξίζει να αναφερθούμε στην προσωπικότητα του Broadhurst ο οποίος ήταν ωρολογοποιός στο επάγγελμα και ήρωας του Βασιλικού Ναυτικού, διακριθείς κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Είχε διατελέσει Σεβάσμιος της Ancient Union Lodge το έτος 1821 και μαζί με άλλους δύο αδελφούς της Στοάς του, τους William Walker και Thomas Berry, είχαν υπογράψει τη Χάρτα. Όμως, ο James Broadhurst ήταν από τους πρώτους που επέστρεψαν στην ΗΜΣτΑ εντασσόμενος στο πλήρωμα της Merchants Lodge, παραμένοντας ενεργός μέχρι το 1826 όταν και ανέστειλε τις πληρωμές του και διεγράφη.
Όλες οι προσπάθειες εξεύρεσης μιας κατευναστικής λύσης, ιδίως από του επικεφαλής της Επαρχιακής Μεγάλης Στοάς, έπεσαν στο κενό και γρήγορα η κίνηση εξαπλώθηκε σε αρκετές από τις τοπικές Στοές. Οι στασιαστές συνέταξαν ένα πρώτο κείμενο το οποίο απέστειλαν στον Μεγάλο Διδάσκαλο, χωρίς να λάβουν απάντηση, γεγονός που πυροδότησε ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η αλήθεια είναι ότι το κείμενο ήταν υπερβολικά ευθύ και εξέφραζε απτά την οργή των υπογραφόντων για ορισμένες πρακτικές των «Σύγχρονων» που επιβλήθηκαν, καθώς και για τους υιοθετηθέντες κανονισμούς της Βασιλικής Αψίδας που, κατά την άποψή τους, έρχονταν σε ευθεία αντίθεση με τα Οριοθέσια.
 |
|
Περίζωμα
Μεγάλου Αξιωματικού
|
Ακολούθησε
ένα κείμενο παραπόνων για τη στάση του
Επαρχιακού Μεγάλου Διδασκάλου σε οξύ τόνο, γεγονός που αποδεικνύει την έλλειψη
της οιασδήποτε ενδοτική διάθεση των στασιαστών. Στο κείμενο στηλίτευαν κυρίως
την υιοθέτηση του νέου Βιβλίου των Συνταγμάτων και το μέγεθος των αρμοδιοτήτων
που βάσει αυτού εξασκούσε ο Μέγας Διδάσκαλος και οι ορισμένοι εξ αυτού Επαρχιακοί Μεγάλοι
Διδάσκαλοι. Η HMΣτΑ, χωρίς να θέσει σε αργία τον Επαρχιακό ΜΔ, αμέσως έθεσε την
Επαρχία υπό την ευθύνη του Μεγάλου Νομοφύλακα (Grand Registrar), ο οποίος
διατήρησε την αρμοδιότητα αυτή επί τετραετία, διάστημα κατά το οποίο η
Επαρχιακή δεν λειτούργησε. Η Στοά υπ’ αριθμ. 31 ετέθη σε αργία και τον Ιούνιο
του 1822 διεγράφη από τα μητρώα της ΗΜΣτΑ. Ο Χάρτης της κατασχέθηκε. Όσον αφορά
στους υπογράψαντες τη Χάρτα, μετά από μία περίοδο χάριτος που εδόθη κατά την
οποία ορισμένοι επανέκαμψαν στη ΗΜΣτΑ, στις 5 Μαρτίου του 1823 απεβλήθησαν
οριστικά από το Τάγμα.
Ο σχηματισμός και η εγκαθίδρυση της νέας Μεγάλης Στοάς
Ο σχηματισμός και η εγκαθίδρυση της νέας Μεγάλης Στοάς
Η
εγκαθίδρυση της νέας Μεγάλης Στοάς από τους διαγραφέντες ήταν η άμεση αντίδραση
της διαγραφής τους από τις τάξεις της Μεγάλης Στοάς. Οι συνεδρίες ελάμβαναν
σχεδόν αποκλειστικά χώρα στο Wigan και στο Λίβερπουλ. Ο Gage με την ίδρυση της Μεγάλης Στοάς
ανέλαβε τη θέση του Αναπληρωτή Μεγάλου Διδασκάλου, ενώ ως Μεγάλος Διδάσκαλος
εξελέγη ο George Woodcock, μέλος της Friendly Lodge No. 557. Ο
Woodcock είχε αναπτύξει από ετών φιλία με τον Gage και η αλήθεια
είναι ότι συμβουλευόταν αυτόν επί παντός του επιστητού. Ο στόχος, ιδίως του
Gage, ήταν η εξάπλωση της κίνησης σε όλη την Αγγλία και η αναβίωση της Μεγάλης
Στοάς των «Αρχαίων», γι’ αυτό και η κίνηση της ίδρυσης διαφημίστηκε σχετικώς με
καταχώρηση σε τέσσερεις εκ των μεγαλύτερων εφημερίδων του Λονδίνου.
Ο Woodcock παραιτήθηκε από τη θέση του το 1827, αλλά παρέμεινε επικεφαλής της Στοάς του (Barnsley lodge) μέχρι το θάνατό του το 1842. Αυτή ήταν η μόνη Στοά από τη Yorkshire που συντάχθηκε με τους επαναστάτες και η οποία έφερε το προσωνύμιο «The Yorkshire Lodge of Ancient Masons».
Πέρα από τη προφανή συμβολή του στην ίδρυση της Μεγάλης Στοάς του Wigan, ο Gage είχε αφιερώσει το σύνολο της δραστηριότητάς του στον Τεκτονισμό. Αν και δεν ανέλαβε τη θέση του Μεγάλου Διδασκάλου, αλλά του Αναπληρωτού, μπορούμε να πούμε ότι όλες οι σημαίνουσες αποφάσεις άρχιζαν και τελείωναν σε αυτόν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα διάσημα των Μεγάλων Αξιωματικών, τα οποία –σύμφωνα με την πρότασή του- έπρεπε να είναι από δέρμα αμνού με πορφυρές παρυφές και χρυσά κρόσσια. Ο Gage ήταν τόσο αφοσιωμένος στην καθημερινότητά του στα τεκτονικά του καθήκοντα που παραμελούσε συστηματικά την εργασία του με αποτέλεσμα να πτωχεύσει το 1821, γεγονός που στιγμάτισε όχι μόνον τη προσωπικότητά του, αλλά και τις αποφάσεις του σε τεκτονικό επίπεδο.
To τέλος
Ο Woodcock παραιτήθηκε από τη θέση του το 1827, αλλά παρέμεινε επικεφαλής της Στοάς του (Barnsley lodge) μέχρι το θάνατό του το 1842. Αυτή ήταν η μόνη Στοά από τη Yorkshire που συντάχθηκε με τους επαναστάτες και η οποία έφερε το προσωνύμιο «The Yorkshire Lodge of Ancient Masons».
Πέρα από τη προφανή συμβολή του στην ίδρυση της Μεγάλης Στοάς του Wigan, ο Gage είχε αφιερώσει το σύνολο της δραστηριότητάς του στον Τεκτονισμό. Αν και δεν ανέλαβε τη θέση του Μεγάλου Διδασκάλου, αλλά του Αναπληρωτού, μπορούμε να πούμε ότι όλες οι σημαίνουσες αποφάσεις άρχιζαν και τελείωναν σε αυτόν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα διάσημα των Μεγάλων Αξιωματικών, τα οποία –σύμφωνα με την πρότασή του- έπρεπε να είναι από δέρμα αμνού με πορφυρές παρυφές και χρυσά κρόσσια. Ο Gage ήταν τόσο αφοσιωμένος στην καθημερινότητά του στα τεκτονικά του καθήκοντα που παραμελούσε συστηματικά την εργασία του με αποτέλεσμα να πτωχεύσει το 1821, γεγονός που στιγμάτισε όχι μόνον τη προσωπικότητά του, αλλά και τις αποφάσεις του σε τεκτονικό επίπεδο.
To τέλος
Ο
Gage παρέμεινε στη Μεγάλη Στοά μέχρι τα μέσα του 1842 (είχε ήδη περιορίσει την
τεκτονική του δραστηριότητα από το 1827 μολονότι επανεξελέγη στη θέση του
Αναπληρωτή Μεγάλου Διδασκάλου το 1838), όταν και παραιτήθηκε, εκδηλώνοντας την
διαφωνία, αλλά και τον θυμό μου, για το γεγονός ότι δεν εζητήθη η άποψή στην
επαναρίθμηση των τότε υπαρχουσών Στοών και στη χορήγηση νέων Χαρτών
Λειτουργίας. Τότε η Στοά του Gage η οποία διατηρούσε τον αριθμό 20 από της
ιδρύσεως της Μεγάλης Στοάς του Wigan έλαβε τον αριθμό 2 (με την Sincerity να
λαμβάνει τον αριθμό 1). Παρά την αποχώρηση του Gage η Μεγάλη Στοά δεν
αποδιοργανώθηκε διοικητικά όπως πολλοί προέβλεψαν, αλλά αντιθέτως μάλλον
«φύσηξε νέα πνοή» με την ανάληψη θέσεων από περισσότερους δραστήριους νέους
ανθρώπους. Και αυτή όμως δεν έμελε να κρατήσει για πολύ.
Όπως είπαμε το βιβλίο πρακτικών της Μεγάλης Στοάς τελειώνει το 1866. Γνωρίζουμε όμως ότι αυτή επιβίωσε μέχρι το 1913 με τελευταίο Μεγάλο Διδάσκαλο τον John Mort ο οποίος υπηρέτησε το αξίωμά του από το 1886 μέχρι το 1913 όταν η εναπομείνασα Στοά Sincerity, επέστρεψε στην ΗΜΣτΑ.
Οι μοναδικές μαρτυρίες για τα τελευταία χρόνια που έχουμε στη διάθεση μας είναι από τον James Miller ο οποίος μυήθηκε στη Στοά Sincerity το 1908 ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα, του παππού και του προπάππου του οι οποίοι ήταν μέλη της ίδιας Στοάς. Από αυτόν μαθαίνουμε πολλά για τη λειτουργία της Μεγάλης αυτής Στοάς, όπως επί παραδείγματι τη συνήθεια ο Μεγάλος Διδάσκαλος να φέρει το περίζωμα της ΙΒΑ σε όλες τις τεκτονικές τελετές. Μαθαίνουμε επίσης ότι λειτουργούσε ο βαθμός του Ιππότη του Ναού.
Όπως είπαμε το βιβλίο πρακτικών της Μεγάλης Στοάς τελειώνει το 1866. Γνωρίζουμε όμως ότι αυτή επιβίωσε μέχρι το 1913 με τελευταίο Μεγάλο Διδάσκαλο τον John Mort ο οποίος υπηρέτησε το αξίωμά του από το 1886 μέχρι το 1913 όταν η εναπομείνασα Στοά Sincerity, επέστρεψε στην ΗΜΣτΑ.
Οι μοναδικές μαρτυρίες για τα τελευταία χρόνια που έχουμε στη διάθεση μας είναι από τον James Miller ο οποίος μυήθηκε στη Στοά Sincerity το 1908 ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα, του παππού και του προπάππου του οι οποίοι ήταν μέλη της ίδιας Στοάς. Από αυτόν μαθαίνουμε πολλά για τη λειτουργία της Μεγάλης αυτής Στοάς, όπως επί παραδείγματι τη συνήθεια ο Μεγάλος Διδάσκαλος να φέρει το περίζωμα της ΙΒΑ σε όλες τις τεκτονικές τελετές. Μαθαίνουμε επίσης ότι λειτουργούσε ο βαθμός του Ιππότη του Ναού.
 |
|
Περίζωμα Διδασκάλου
|
Όσον
αφορά τον τελευταίο Μεγάλο Διδάσκαλο, αυτός διαδέχθηκε τον Peter Seddon. Είχε
μυηθεί το 1864 στη Στοά Sincerity και ανέλαβε τα καθήκοντά του το 1886.
Γενικώς, επρόκειτο για μια μάλλον οικογενειακή Στοά με μέλη αδελφούς που είχαν
και συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους, οι δε δεσμοί αυτών ήταν ιδιαίτερα ισχυροί.
Θα ήταν εύσχημος ο χαρακτηρισμός μια «τεκτονικής χρονοκάψουλας», ανθρώπων των
οποίων η τεκτονική τους συνεύρεση ήταν απόλυτα ενταγμένη σε εάν πλαίσιο
βαθύτερων οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων.
Η έδρα των Στοών και της Μεγάλης Στοάς ήταν σε διάφορα πανδοχεία της περιοχής, όπως το περίφημο Dog Inn στην Εμπορική Πλατεία του Wigan Market. Έτσι η Στοά Sincerity απέμεινε μόνη, ως ένα άλλο απολίθωμα της Μεγάλης Στοάς των «Αρχαίων» του 18ου αιώνα, χωρίς καμία διασύνδεση ή αναγνώριση από άλλες Στοές. Παρά όμως την απαγόρευση που υπήρχε περί της διεξαγωγής οιασδήποτε συζήτησης αναφορικά με τη ΗΜΣτΑ, ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα άρχισαν να ακούγονται φωνές για ένωση. Το θέμα όμως παρέμεινε στάσιμο, μέχρι που ένα απρόσμενο γεγονός άλλαξε την κατάσταση. Η μύηση ενός νέου μέλους το 1912 ήταν η αφορμή. Αυτός, μετά τη μύησή του, εδέχθη μια πρόσκληση από έναν φίλο του να επισκεφτεί τη δική του Στοά. Όμως, όταν αυτό έγινε, τελικώς δεν του επετράπη η είσοδος, με την αιτιολογία ότι ανήκε σε μη κανονική Στοά. Ο εν λόγω απέστειλε αμέσως μια οργισμένη επιστολή προς τη Στοά του, διαμαρτυρόμενος ότι έπεσε θύμα απάτης και επιφυλασσόμενος παντός νομίμου δικαιώματός. Το περιστατικό αυτό πραγματικά «ταρακούνησε» τα νερά της Στοάς Sincerity, της οποίας τα μέλη έβλεπαν το ζοφερό μέλλον και την ανάγκη να συμβιβαστούν με τις περιστάσεις. Σύντομα, κανονίστηκε μια συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων της ΗΜΣτΑ και μελών της Στοάς Sincerity, ενώ ο J. D. Murrey από την Επαρχιακή Μεγάλη Στοά επισκέφτηκε τη Στοά και έμεινε ικανοποιημένος από το επίπεδο των εργασιών. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Αποφασίστηκε να διατηρήσει η Στοά το διακριτικό της όνομα, αλλά ο αριθμός της έπρεπε να αλλάξει, όχι στο αρχικό 486 το οποίο είχε πριν τη διάσπαση, αλλά θα ελάμβανε τον νέο αριθμό 3677. Ο Ιδρυτικός της Χάρτης έπρεπε να παραδοθεί στην ΗΜΣτΑ και νέα ημερομηνία εγκαθίδρυσης ορίστηκε η 26 Σεπτεμβρίου 1913. Όλοι οι αδελφοί της Στοάς θα έπρεπε να μυηθούν εκ νέου στους τρεις συμβολικούς βαθμούς σε μία τελετή που εν πολλοίς θύμιζε την προς της Ενώσεως πρακτική όταν ένας τέκτων από την «Αρχαία» Στοά γινόταν μέλος μιας Στοάς των «Συγχρόνων». Ο Miller περιγράφει τα συναισθήματά του για την ένταξη στην ΗΜΣτΑ και μνημονεύει «τα φαντάσματα των παλαιών αδελφών της επαναστατικής Στοάς που ακόμα περιφέρονται ανάμεσα μας».
Η έδρα των Στοών και της Μεγάλης Στοάς ήταν σε διάφορα πανδοχεία της περιοχής, όπως το περίφημο Dog Inn στην Εμπορική Πλατεία του Wigan Market. Έτσι η Στοά Sincerity απέμεινε μόνη, ως ένα άλλο απολίθωμα της Μεγάλης Στοάς των «Αρχαίων» του 18ου αιώνα, χωρίς καμία διασύνδεση ή αναγνώριση από άλλες Στοές. Παρά όμως την απαγόρευση που υπήρχε περί της διεξαγωγής οιασδήποτε συζήτησης αναφορικά με τη ΗΜΣτΑ, ήδη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα άρχισαν να ακούγονται φωνές για ένωση. Το θέμα όμως παρέμεινε στάσιμο, μέχρι που ένα απρόσμενο γεγονός άλλαξε την κατάσταση. Η μύηση ενός νέου μέλους το 1912 ήταν η αφορμή. Αυτός, μετά τη μύησή του, εδέχθη μια πρόσκληση από έναν φίλο του να επισκεφτεί τη δική του Στοά. Όμως, όταν αυτό έγινε, τελικώς δεν του επετράπη η είσοδος, με την αιτιολογία ότι ανήκε σε μη κανονική Στοά. Ο εν λόγω απέστειλε αμέσως μια οργισμένη επιστολή προς τη Στοά του, διαμαρτυρόμενος ότι έπεσε θύμα απάτης και επιφυλασσόμενος παντός νομίμου δικαιώματός. Το περιστατικό αυτό πραγματικά «ταρακούνησε» τα νερά της Στοάς Sincerity, της οποίας τα μέλη έβλεπαν το ζοφερό μέλλον και την ανάγκη να συμβιβαστούν με τις περιστάσεις. Σύντομα, κανονίστηκε μια συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων της ΗΜΣτΑ και μελών της Στοάς Sincerity, ενώ ο J. D. Murrey από την Επαρχιακή Μεγάλη Στοά επισκέφτηκε τη Στοά και έμεινε ικανοποιημένος από το επίπεδο των εργασιών. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Αποφασίστηκε να διατηρήσει η Στοά το διακριτικό της όνομα, αλλά ο αριθμός της έπρεπε να αλλάξει, όχι στο αρχικό 486 το οποίο είχε πριν τη διάσπαση, αλλά θα ελάμβανε τον νέο αριθμό 3677. Ο Ιδρυτικός της Χάρτης έπρεπε να παραδοθεί στην ΗΜΣτΑ και νέα ημερομηνία εγκαθίδρυσης ορίστηκε η 26 Σεπτεμβρίου 1913. Όλοι οι αδελφοί της Στοάς θα έπρεπε να μυηθούν εκ νέου στους τρεις συμβολικούς βαθμούς σε μία τελετή που εν πολλοίς θύμιζε την προς της Ενώσεως πρακτική όταν ένας τέκτων από την «Αρχαία» Στοά γινόταν μέλος μιας Στοάς των «Συγχρόνων». Ο Miller περιγράφει τα συναισθήματά του για την ένταξη στην ΗΜΣτΑ και μνημονεύει «τα φαντάσματα των παλαιών αδελφών της επαναστατικής Στοάς που ακόμα περιφέρονται ανάμεσα μας».
 |
|
Περίζωμα Βασιλικής Αψίδας
|
Αυτή
ήταν η τελευταία πράξη μιας πράξης που κράτησε 90 χρόνια και ήταν η τελευταία
ζωντανή ανάμνηση της Μεγάλης Στοάς των Αρχαίων. Είχαν ήδη περάσει 90 χρόνια από
τη μέρα που ο Michael Alexander Gage προήδρευσε για πρώτη φορά στο Πανδοχείο
Shakespeare στο Liverpool.
Επιμύθιο
Επιμύθιο
Η
δημιουργία της μικρής αυτής Μεγάλης Στοάς αξίζει όμως να καταγραφεί η κίνηση ως
μία μοναδική τεκτονική προσπάθεια η οποία διατηρήθηκε επί έναν σχεδόν αιώνα και
μαζί της έσβησε κάθε απομεινάρι του Τεκτονισμού της Μεγάλης Στοάς των
«Αρχαίων», αλλά και άλλων μικρών τεκτονικών σχημάτων με αξιόλογη παράδοση, όπως
ήταν η Μεγάλη Στοά της Υόρκης. Πολλοί αξιόλογοι και αφοσιωμένοι τέκτονες, χωρίς
αστικές περγαμηνές και κοινωνικές δεξιότητες, υπηρέτησαν τη Μεγάλη αυτή Στοά,
σε μία περίοδο που η ανάδειξη μελών της μεσαίας τάξης σε ηγέτιδες θέσεις του
Τεκτονισμού ήταν μάλλον απαγορευμένη (όλα σχεδόν τα επιφανή μέλη της ΗΜΣτΑ
προέρχονταν από την αριστοκρατία και την Βασιλική οικογένεια). Το παράδειγμα
του Gage είναι ίσως το πιο απτό.
Αξίζει να σημειωθεί και τούτο: παρά το γεγονός ότι η Μεγάλη Στοά του Wigan ουσιαστικά επεχείρησε να αναβιώσει το τεκτονικό παράδειγμα των «Αρχαίων», ουδέποτε είχε την αίγλη μια ευρέως εξαπλωθείσης μεγάλης δύναμης, όπως ήταν άλλωστε η αρχική επιδίωξη των ιδρυτών της. Έμεινε στα στενά όρια της νοτιοδυτικής βιομηχανικής Αγγλίας, ασκώντας τη δραστηριότητά της στα στενά εδαφικά πλαίσια πέριξ του Liverpool αρχικά και εν συνεχεία του μικρού Wigan. Αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι καταδεικνύει την μονοκρατορία της ΗΜΣτΑ ακόμα και στην πρώτη περίοδο μετά την ένωση, όταν οι αντιθέσεις ήταν ακόμα νωπές και οι διαμάχες ζώσες. Αυτή η μονοκρατορία παγιώθηκε τα επόμενα χρόνια, αφήνοντας βεβαίως ένα στενό –πλην όμως αρκετά σημαντικό- πεδίο υιοθέτησης μικρών ρευμάτων τεκτονικής ιδιοτυπίας στους κόλπους της, χωρίς όμως αξιόλογη έκφραση μιας γενικότερης ανάγκης τεκτονικής διαφορετικότητας.
1 Προδημοσίευση τμήματος του ομότιτλου άρθρου, το οποίο θα δημοσιευτεί στο περιοδικό «Διαβήτης», τεύχος 36, Ιανουαρίου 2017.
Αξίζει να σημειωθεί και τούτο: παρά το γεγονός ότι η Μεγάλη Στοά του Wigan ουσιαστικά επεχείρησε να αναβιώσει το τεκτονικό παράδειγμα των «Αρχαίων», ουδέποτε είχε την αίγλη μια ευρέως εξαπλωθείσης μεγάλης δύναμης, όπως ήταν άλλωστε η αρχική επιδίωξη των ιδρυτών της. Έμεινε στα στενά όρια της νοτιοδυτικής βιομηχανικής Αγγλίας, ασκώντας τη δραστηριότητά της στα στενά εδαφικά πλαίσια πέριξ του Liverpool αρχικά και εν συνεχεία του μικρού Wigan. Αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι καταδεικνύει την μονοκρατορία της ΗΜΣτΑ ακόμα και στην πρώτη περίοδο μετά την ένωση, όταν οι αντιθέσεις ήταν ακόμα νωπές και οι διαμάχες ζώσες. Αυτή η μονοκρατορία παγιώθηκε τα επόμενα χρόνια, αφήνοντας βεβαίως ένα στενό –πλην όμως αρκετά σημαντικό- πεδίο υιοθέτησης μικρών ρευμάτων τεκτονικής ιδιοτυπίας στους κόλπους της, χωρίς όμως αξιόλογη έκφραση μιας γενικότερης ανάγκης τεκτονικής διαφορετικότητας.
1 Προδημοσίευση τμήματος του ομότιτλου άρθρου, το οποίο θα δημοσιευτεί στο περιοδικό «Διαβήτης», τεύχος 36, Ιανουαρίου 2017.
2 Η Στοά
31 του Gage ήταν η αρχαιότερη και πλέον σεβάσμια
μεταξύ των Στοών του Λίβερπουλ, έχοντας τον αριθμό 20 προ της Ενώσεως. Ο Χάρτης
Λειτουργίας της χρονολογείτο από το 1753, έφερε δε πριν το 1813 τον αριθμό 20.
Η αλλαγή αυτή στον αριθμό είχε ιδιαιτέρως ενοχλήσει τα μέλη της Στοάς, αφού θεωρήθηκε
ως υποβιβασμός και πλήγμα στην αίγλη της. Προς τούτοις, μετά την ίδρυση της
Μεγάλης Στοάς του Wigan έλαβε εκ νέου τον αριθμό 20.
3 Σε μία συνάντηση της Επαρχιακής Μεγάλης Στοάς στο Manchester τον Οκτώβριο του 1818, ελήφθη η απόφαση ότι όποιας Στοάς ο αριθμός των μελών είχε μειωθεί σε λιγότερο από επτά θα αφαιρείτο αυτόματα ο Χάρτης Λειτουργίας και θα εθεωρείτο αντικανονική. Στην απόφαση αυτή αντιτάχθηκε ο Gage και άλλοι αδελφοί αφού πολλές Στοές του Λίβερπουλ, κυρίως προερχόμενες από τη Μεγάλη Στοά των Αρχαίων, όπως επί παραδείγματι η ιστορική Ancient Union Lodge No. 348 δεν είχαν περισσότερα από 10 μέλη εκείνη την εποχή.
4 Πολλές στοές ιδίως της Επαρχίας του Lancashire είχαν υποστεί σοβαρό πλήγμα στον αριθμό των μελών τους λόγω της ψήφισης το 1799 του Νόμου περί Παρανόμων Σωματείων. Μάλιστα η πρόθεση της Κυβέρνησης του Πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας William Pitt του Νεότερου ήταν να θεωρηθεί και ο Τεκτονισμός ως μυστική εταιρία και να τεθεί εκτός νόμου. Όμως χάρη στην παρέμβαση του Κόμητος του Moira και άλλων σημαντικών προσωπικοτήτων και των δύο Μεγάλων Στοών είχε ως αποτέλεσμα την εξαίρεση των Τεκτονικών Στοών από τις σχετικές διατάξεις.
5 Οι 34 αδελφοί που υπέγραψαν το κείμενο αμέσως απεβλήθησαν από την ΗΜΣτΑ, ενώ η Στοά 31 του Gage διεγράφη από τα μητρώα. Η κίνηση αυτή δημιούργησε έντονες αντιδράσεις στους αδελφούς του Λίβερπουλ. Μάλιστα η εδρεύουσα στην πόλη Captain's Lodge 140 απείλησε ότι ένα δεν αρθεί η διαγραφή θα αποσχιστεί από την ΗΜΣτΑ, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη διαγραφή και το 65 μελών της.
3 Σε μία συνάντηση της Επαρχιακής Μεγάλης Στοάς στο Manchester τον Οκτώβριο του 1818, ελήφθη η απόφαση ότι όποιας Στοάς ο αριθμός των μελών είχε μειωθεί σε λιγότερο από επτά θα αφαιρείτο αυτόματα ο Χάρτης Λειτουργίας και θα εθεωρείτο αντικανονική. Στην απόφαση αυτή αντιτάχθηκε ο Gage και άλλοι αδελφοί αφού πολλές Στοές του Λίβερπουλ, κυρίως προερχόμενες από τη Μεγάλη Στοά των Αρχαίων, όπως επί παραδείγματι η ιστορική Ancient Union Lodge No. 348 δεν είχαν περισσότερα από 10 μέλη εκείνη την εποχή.
4 Πολλές στοές ιδίως της Επαρχίας του Lancashire είχαν υποστεί σοβαρό πλήγμα στον αριθμό των μελών τους λόγω της ψήφισης το 1799 του Νόμου περί Παρανόμων Σωματείων. Μάλιστα η πρόθεση της Κυβέρνησης του Πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας William Pitt του Νεότερου ήταν να θεωρηθεί και ο Τεκτονισμός ως μυστική εταιρία και να τεθεί εκτός νόμου. Όμως χάρη στην παρέμβαση του Κόμητος του Moira και άλλων σημαντικών προσωπικοτήτων και των δύο Μεγάλων Στοών είχε ως αποτέλεσμα την εξαίρεση των Τεκτονικών Στοών από τις σχετικές διατάξεις.
5 Οι 34 αδελφοί που υπέγραψαν το κείμενο αμέσως απεβλήθησαν από την ΗΜΣτΑ, ενώ η Στοά 31 του Gage διεγράφη από τα μητρώα. Η κίνηση αυτή δημιούργησε έντονες αντιδράσεις στους αδελφούς του Λίβερπουλ. Μάλιστα η εδρεύουσα στην πόλη Captain's Lodge 140 απείλησε ότι ένα δεν αρθεί η διαγραφή θα αποσχιστεί από την ΗΜΣτΑ, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη διαγραφή και το 65 μελών της.
Βιβλιογραφία
*Beesley, E.B., The History of the Wigan Grand Lodge, Manchester Association for Masonic Research, 1920.
*Beesley, E.B., The History of the Wigan Grand Lodge, Manchester Association for Masonic Research, 1920.
*Harrison,
D., Freemasonry, industry and charity: the local community and the working man,
(Journal of the Institute for Volunteering Research, Vol. 5, No.1., 2002).
*Harrison D., The Genesis of Freemasonry, (Hersham: Lewis Masonic, 2009).
*Harrison D., Belton J., Society in Flux, Researching British Freemasonry 1717-2017: The Journal for the Centre of Research into Freemasonry and Fraternalism, Vol. 3, (Sheffield: University of Sheffield, 2010), 71-99.
*Seemungal L.A., The Edinburgh Rebellion 1808-1813, AQC, Vol. 86, (York: Ben Johnson & Co. Ltd.,1973), 322-325.
*Sandbach R.S.E., Priest and Freemason: The Life of George Oliver, (Northamptonshire: The Aquarian Press, 1988), 99.
*Read W., The Spurious Lodge 26 and Chapter at Barnsley, AQC, Vol. 90
*Miller J., Reminiscences of an Unrecognised Lodge, namely Old Sincerity Lodge No. 486 .
*Harrison D., The Genesis of Freemasonry, (Hersham: Lewis Masonic, 2009).
*Harrison D., Belton J., Society in Flux, Researching British Freemasonry 1717-2017: The Journal for the Centre of Research into Freemasonry and Fraternalism, Vol. 3, (Sheffield: University of Sheffield, 2010), 71-99.
*Seemungal L.A., The Edinburgh Rebellion 1808-1813, AQC, Vol. 86, (York: Ben Johnson & Co. Ltd.,1973), 322-325.
*Sandbach R.S.E., Priest and Freemason: The Life of George Oliver, (Northamptonshire: The Aquarian Press, 1988), 99.
*Read W., The Spurious Lodge 26 and Chapter at Barnsley, AQC, Vol. 90
*Miller J., Reminiscences of an Unrecognised Lodge, namely Old Sincerity Lodge No. 486 .
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου