Elias Ashmole

Η εισδοχή στον Τεκτονισμό και τα εξ' αυτής ιστορικά

ζητήματα

Elias Ashmole , λεπτομέρεια από πίνακα άγνωστου (1688)
National Portrait Gallery, Λονδίνο

1. Πρώιμα βιογραφικά στοιχεία

Ο Elias Ashmole (Ιλάιας Άσμολ) γεννήθηκε στην πόλη Lichfield (Staffordshire) της Αγγλίας στις 23 Μαΐου του 1617. Σε ηλικία 16 ετών το έτος 1633, έχοντας ολοκληρώσει τη φοίτησή του στο Μουσικό Σχολείο της γενέτειράς του, μετέβη στο Λονδίνο, όπου ο οικογενειακός φίλος της μητέρας του James Pagit προσφέρθηκε να συνδράμει για την ολοκλήρωση των σπουδών αυτού ασυνήθιστα χαρισματικού παιδιού. Έκανε σπουδές νομικής, καθώς και μαθήματα μουσικής και χορού. Σε ηλικία 21 ετών (1638), νυμφεύεται την πρώτη του σύζυγο Eleanor, η οποία καταγόταν από την πόλη Smallwood (Chesire), ταυτόχρονα δε ξεκινά να εργάζεται ως δικηγόρος. Τον Δεκέμβριο του 1641, η σύζυγός του πεθαίνει ξαφνικά κατά την διάρκεια του τοκετού του δευτέρου παιδιού τους, ενώ και το πρώτο τους παιδί είχε γεννηθεί ομοίως νεκρό. Σε ηλικία 25 ετών, ο Ashmole, φαίνεται ότι αποφασίζει να συνταξιοδοτηθεί αφού, όπως γράφει: «το Λονδίνο δεν είναι ένα µέρος για τις δικές μου πεποιθήσεις». Δεν ενέκρινε την ισχύ που άρχισαν να αποκτούν τα µέλη του Κοινοβουλίου, το οποίο είχε τοποθετηθεί εχθρικά προς τον βασιλέα Κάρολο τον Α΄. Ο ίδιος γράφει: «τα προβλήματα στο Λονδίνο γιγαντώνονται …. αναγκάζομαι να φύγω από την πόλη και να αποσυρθώ στην εξοχή». Πράγματι, αποσύρεται στην αγροικία του πεθερού του, Peter Manwaring, στο Smallwood διαβάζοντας, γράφοντας ποιήματα και παρέχοντας νομικές συμβουλές.

Τα επόμενα δύο χρόνια διορίζεται Επίτροπος του Lichfield, υπεύθυνος για την συλλογή φόρων, και αποστέλλεται στην Οξφόρδη (τέλη του 1644) για να συνδράμει στο έργο του Βασιλικού Κοινοβουλίου. Εκεί, αποφασίζει να παραμείνει και να συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο, παρά το γεγονός ότι στην χώρα εμαίνετο ο εμφύλιος πόλεμος. Δεν υπάρχουν στοιχεία για την εγγραφή του στο Πανεπιστήμιο, αλλά από πηγές της εποχής, γνωρίζουμε ότι ήταν µέλος του Κολλεγίου Brasenose το οποίο ιδρύθηκε το 1509. Μελέτησε εις βάθος την Αστρολογία, την Αστρονομία, τη Βοτανολογία, τη Φιλοσοφία και τα Μαθηματικά. Ο φιλοβασιλικός Sir George Wharton, αστρολόγος και αστρονόμος, τον οποίο συνάντησε ο Ashmole στην Οξφόρδη έγινε φίλος του για όλη την ζωή του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, για τον Ashmole η βαθειά μελέτη της Αστρολογίας ξεκίνησε κατά την περίοδο των σπουδών του, αφού από τότε ο ίδιος ασχολήθηκε συστηµατικά µε αυτήν. Μάλιστα σύμφωνα με τους δασκάλους του, ο Ashmole χαρακτηρίζεται ως άνθρωπος «ευφυής και διορατικός, ιδιότητα που οι αστρολόγοι απέδιδαν στους αγαπημένους θεόσταλτους αγγελιαφόρους». Μάλιστα, στα κρυπτογραφημένα του κείμενα, ο ίδιος συμβολίζει εαυτόν µε το σύμβολο του Ερµή, ενώ  στα τρία αλχημικά του έργα αναφέρει τον εαυτό του ως «Merrcuriophilus Anglicus», ενώ στο εραλδικό του έμβλημα τίθεται ο φτερόπους Θεός Ερμής. Από τον Μάιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1645, ο Ashmole ήταν επικεφαλής των ανατολικών οχυρώσεων της πόλεως της Οξφόρδης στο πλευρό των φιλοβασιλικών δυνάμεων. Με εντολή του ιδίου του βασιλέως Καρόλου του Α΄, αποσπάσθηκε στο Worcester και, τον Μάρτιο του 1646, προήχθη στον βαθμό του λοχαγού κατόπιν επιθυμίας του Lord Astley. Τον Μάιο του ιδίου έτους (1646) διορίσθηκε υπεύθυνος της φρουράς και τον Ιούνιο βοηθός διοικητή της φρουράς του Worcester. Μετά την παράδοση του Worcester τον Ιούλιο του 1646, στις δυνάμεις του Κοινοβουλίου, η οποία σηματοδότησε και την τελική ήττα των στρατευμάτων του βασιλέως Καρόλου του Α΄, αποσύρθηκε εκ νέου για ένα εξάμηνο. Κατά τη διάρκεια αυτού του εξαμήνου, που έμεινε στην πόλη Smallwood, έλαβε χώρα και η μύησή του.

2. Τα ημερολόγια και η μύηση

Μόλις στις 16 Δεκεμβρίου του 1679 ξεκίνησε ο Αshmole να συλλέγει, με χρονολογική σειρά, αυτά που χαρακτηρίζει «συμβάντα και τυχαία γεγονότα» της ζωής του με σκοπό να δημιουργήσει υλικό το οποίο προορίζονταν για τη μελλοντική συγγραφή της αυτοβιογραφίας του, σχέδιο, το οποίο όμως, δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Πράγματι, διατηρούσε κρυπτογραφημένο ημερολόγιο στο διάστημα μεταξύ των ετών 1645 και 1649, στο οποίο είναι καταγεγραμμένη η μύηση του. Όλες οι άλλες καταχωρήσεις, που έγιναν πριν το έτος 1679, γράφτηκαν από μνήμης. Η τελευταία καταχώρηση χρονολογείται το 1692. Σε όλο το χειρόγραφο κείμενο, όπου υπάρχουν πολλές επεξηγηματικές σημειώσεις, μονάχα δύο αναφορές γίνονται στις τεκτονικές του δραστηριότητες. Η πρώτη καταχώρηση, που αποτελείται από δέκα γραμμές, είναι εύληπτη και χαρακτηριστική του ύφους όλων των άλλων καταχωρήσεων. Γράφει:

«1646, 16 Οκτωβρίου ώρα 4:30 µ.µ., έγινα Ελεύθερος Tέκτων στο Warrington του Lancashire μαζί με τον Συνταγματάρχη Henry Mainwaring από το Karincham του Cheshire. Τα ονόματα αυτών που ήταν τότε μέλη της στοάς, Richard Penkett Επόπτης, James Collier, Rich Sankey, Henry Littler, John Ellam, Richard Ellam και Hugh Brewer»(1)

Βεβαίως, η ιστορική σημασία αυτού του παλαιού χειρογράφου δεν έγκειται στο τι έκανε ο συγγράψας αυτό. Άλλωστε, ο Ashmole δεν έκανε τίποτα παραπάνω από το να καταγράψει τη μύηση ή ορθότερα την εισδοχή του, μιας και δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα εάν υπέστη κάποιου είδους μυητική διαδικασία. Η καταχώρηση αυτή είναι εξόχως σημαντική γιατί αποτελεί το πρώτο αποδεικτικό στοιχείο της μύησης ενός Άγγλου «διανοητικού» τέκτονα. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι οι τότε παρευρισκόμενοι και καταγεγραμμένοι θα πρέπει βεβαίως να είχαν μυηθεί σε προγενέστερο χρόνο. Ωστόσο, λόγω των ελάχιστων λεπτομερειών που συνοδεύουν αυτή την καταχώρηση, όσα ερωτήματα έχουν απαντηθεί τόσα επίσης έχουν προκύψει από αυτό το ίδιο το ιστορικό γεγονός. Παρά ταύτα, το ζήτημα που εκκρεμεί και, που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, είναι η ακριβής φύση και σύνθεση της Στοάς στην οποία μυήθηκε ο Ashmole.

Η σελίδα από το ημερολόγιο του Ashmole 

της 16^ης Οκτωβρίου 1646 

που αναφέρεται στη μύησή του

(Βρετανικό αρχείο χειρογράφων)

Ελάχιστα αμφισβητείται το γεγονός ότι οι παρευρισκόμενοι δεν ανήκαν στη συντεχνία των λιθοξόων, με την πιθανή εξαίρεση του Richard Ellam ο οποίος μάλλον «βάφτισε» τον εαυτό του ελεύθερο τέκτονα κατά τη συγγραφή της διαθήκης του. Η Στοά, ωστόσο, θα πρέπει λογικά να αποτελούνταν από μερικά ακόμα μέλη τα οποία δεν παρευρέθηκαν στη μύηση και οι οποίοι κάλλιστα θα μπορούσαν να είναι τέκτονες στο επάγγελμα, χωρίς αυτό όμως να είναι ασφαλής κρίση. Υπάρχουν, επίσης, έμμεσες αναφορές που μας δίνουν μια ιδέα για το ποια ήταν η φύση της εν γένει τεκτονικής δραστηριότητας εκείνη την εποχή. Ο Συνταγματάρχης Henry Mainwaring, με τον οποίο ο Ashmole μυήθηκε την ίδια ημέρα, υπήρξε υποστηρικτής ενός ιδιαίτερου κοινοβουλευτικού σχήματος, του λεγόμενου «Μακρού Κοινοβουλίου»(2) που δημιουργήθηκε το Νοέμβριο του 1640 και επέζησε έως το 1660. O ίδιος ήταν και κοινοβουλευτικός φίλος του πεθερού του Ashmole. Το σχήμα αυτό αποτελείτο από πολιτικές ευφυΐες της εποχής, οι οποίες είχαν φιλελεύθερες πολιτικές απόψεις. Οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι, οι απόψεις του συγκεκριμένου σχήματος αποτέλεσαν τον πρόδρομο της Αμερικανικής Επανάστασης.

Όσον αφορά στη δομή της Στοάς, στην οποία μυήθηκε ο Ashmole, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι υπάρχει μια κεκρυμμένη αναφορά η οποία εξάγεται από την ειδική μνεία στο όνομα του Richard Penkett ως «Επόπτη» («Warden»), μιας και είναι μάλλον απίθανο το επώνυμο του ως άνω να ήταν Warden. Αυτό μας οδηγεί σε δύο συμπεράσματα. Το πρώτο ότι υφίστατο στο Warrington εκείνη την εποχή μια δομημένη Στοά, δηλαδή μια Στοά που προϋπήρχε της 16ης Οκτωβρίου 1646, στην οποία προήδρευε ένας Επόπτης (ήτοι ένας αξιωματούχος της Συντεχνίας) και στην οποία μέλη ήταν (και) διανοητικοί τέκτονες. Αυτό προκύπτει από τις εκτεταμένες μελέτες του W. H. Rylands (Freemasonry in the Seventeenth Century, Masonic Magazine, London, December 1881), σύμφωνα με τον οποίο ουδείς εκ των αναφερομένων παρόντων ήταν επαγγελματίας τέκτονας. Σύμφωνα με αυτόν ο Richard Penkett ήταν εισοδηματίας καταγόμενος από την οικογένεια των (Penketh), o James Collier ήταν γαιοκτήμονας από το Newton – le – Willows του Lancashire, o Rich Sankey ήταν ομοίως γαιοκτήμονας από το Warrington, o Henry Littler καταγόταν από ευγενή οικογένεια των Littler ή Lytlor, o John και ο Richard Ellam κατάγονταν από το Lymm του Cheshire και ήταν αμφότεροι μικροκτηματίες,  ο δε Hugh Brewer ήταν στρατιωτικός στην υπηρεσία του Κόμητος του Derby ήδη από το 1643.

Elias Ashmole σε χαρακτικό του William Faithorne, (1656)

Επίσης ορισμένοι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Ashmole, έδωσε την επίσημη διαβεβαίωσή του, όχι στη Βίβλο του Ιερού Νόμου αλλά σε αυτό που είναι τώρα γνωστό ως χειρόγραφο Sloane υπ’ αρ. 3438 (Sloane Manuscript No 3438). Το κείμενο του χειρόγραφου γράφτηκε από κάποιον ονόματι Edward Sankey ο οποίος υπέγραψε και χρονόλογησε το Αρχαίο Καθήκον «16 Οκτωβρίου 1646». Είναι αρκετά πιθανόν, το χειρόγραφο να συντάχθηκε επ’ ευκαιρία της μυήσεως του Ashmole.

Theatrum Chemicum Britannicum (1652)

Ένα σημαντικό πρόβλημα προέκυψε με την πρώτη έντυπη έκδοση των ημερολογίων του Ashmole η οποία έγινε το 1717, έτος ιδρύσεως και της πρώτης Μεγάλης Στοάς. Το έντυπο κείμενο διαφέρει από το χειρόγραφο του ημερολογίου της 16ης Οκτωβρίου 1646 ως προς μια λεπτομέρεια. Το πρώτο αναφέρεται στα «ονόματα αυτών που τότε παρευρέθηκαν στη Στοά» αντί στα «ονόματα αυτών που ήταν τότε μέλη της στοάς».(3) Η διαφορά είναι πράγματι σημαντική, αφού κατά το έντυπο κείμενο αφήνεται η υπόνοια ότι οι παρόντες ενδέχεται να μην ήταν μέλη της (συγκεκριμένης) Στοάς. Πάντως, δύο είναι τα πλέον κρίσιμα ερωτήματα που προκύπτουν αναφορικά με τη μύηση του Ashmole. Γιατί έγινε μέλος και γιατί δεν υπάρχει άλλη αναφορά περί Τεκτονισμού στα τόσο εκτενή του ημερολόγια, παρά μόνον από τη στιγμή που επισκέφτηκε το Λονδίνο το 1682; Η απάντηση είναι ότι ο Τεκτονισμός δεν ήταν την εποχή εκείνη μια οργάνωση με σημαίνουσα βαρύτητα. Ο Ashmole έγινε μέλος απλώς και μόνον επειδή εκ φύσεως ήταν άνθρωπος που του άρεσε να γίνεται μέλος ομάδων. Δεν θα μπορούσε να αντισταθεί στον πειρασμό του να ανακαλύψει τη φύση μιας οργάνωσης που ήδη από την εποχή εκείνη ήταν μυστηριώδης και είναι πολύ πιθανόν να μην βρήκε τίποτε σημαντικό στην Αδελφότητα. Είναι επίσης, πολύ πιθανόν να είχε παρευρεθεί σε συναντήσεις τις οποίες δεν κατέγραψε στις επεξηγηματικές του σημειώσεις, στο ημερολόγιό του, μέχρι τη στιγμή που εκλήθη από την λεγόμενη «Τεκτονική Εταιρία του Λονδίνου» («London Masons Company»).

Ο Yasha Beresiner (Elias Ashmole: Masonic icon, MQ, Issue 11, October 2004) υποστηρίζει ότι, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ο Ashmole να επέλεξε το απομονωμένο και ήσυχο περιβάλλον μιας τεκτονικής συνάθροισης προκειμένου να συναντηθεί με ανθρώπους του πνεύματος με σκοπό να συζητήσουν ζητήματα εσωτερικών και ερμητικών μελετών που απασχολούσαν ιδιαιτέρως τον επιστημονικό κόσμο της εποχής. Βεβαίως, αυτό το επιχείρημα συντείνει υπέρ της απόψεως ότι η Στοά στην οποία εισήχθη ο Ashmole δεν ήταν μια επαγγελματική Στοά.

3. Η μετά τη μύηση δραστηριότητα

Μετά τη μύησή του, ο Ashmole, επέστρεψε στο Λονδίνο. Τότε, νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο την Lady Manwaring, μία γυναίκα είκοσι χρόνια μεγαλύτερή του, με εξαιρετικά καλή κοινωνική θέση και περιουσία. Να σημειωθεί ότι, από το 1646, έτος που ο Ashmole επέστρεψε στο Λονδίνο, είχε δημιουργήσει πολλές φιλικές σχέσεις µε σημαίνοντες επιστήμονες (αστρολόγους, αστρονόμους, αλχημιστές και μαθηματικούς). Μεταξύ των φίλων του συγκαταλέγονται οι Sir Jonas Moore, John Booker, William Lilly και Dr William Currer. Το 1647 μετέφρασε από τα λατινικά, δύο πραγματείες ενώ παράλληλα ασχολήθηκε µε την Ιατρική και δη την Ανατοµία. Το 1650 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο Αλχηµείας υπό τον τίτλο «Fasciculus Chemicus» µε το ψευδώνυμο James Hasolle (προφανής αναγραμματισμός –αν και όχι ακριβής- του ονομάτός του). Το βιβλίο αυτό περιείχε μεταφράσεις λατινικών κειμένων των Dr Arthur Dee και Jean d’ Espagnet. Πάντως, υποστηρίζεται ότι, στις αλχημιστικές του αναζητήσεις υποβοηθήθηκε από έναν γηραιότερο αλχημιστή τον William Blackhouse, από το Swallow Field του Berkshire. αυτός, θεωρούσε τον Ashmole ως πνευματικό του τέκνο και το 1653 πριν τον θάνατό του τού έδωσε ως κληρονομιά την «αληθή ουσία της Φιλοσοφικής Λίθου». Επίσης, μεγάλη επίδραση άσκησαν στον φιλομαθή Ashmole και τα έργα του Sir George Ripley, αλχημιστή του 15ου αιώνα, του οποίου χειρόγραφα φυλάσσονται στο Βρετανικό Μουσείο. Η ευρεία γνώση του σε όλους τους τομείς της αναγεννησιακής επιστήμης είναι εμφανής και στο βιβλίο του «Theatrum Chemicum Britannicum», το οποίο εξέδωσε το έτος 1652. Επίσης, από το 1658 έως το 1666, ασχολήθηκε, ύστερα από παρότρυνση του Dr Thomas Barlow, βιβλιοθηκαρίου της Bodleian Library της Οξφόρδης, µε την σύνταξη ενός καταλόγου νομισμάτων της ρωμαϊκής περιόδου.

Η αφοσίωση του Ashmole στον βασιλικό Οίκο των Στιούαρτ, αμείφτηκε μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας (Κάρολος Β΄) όταν του ανετέθη η διεύθυνση του Κήρυκα του Windsor (Winsdor Herald) και εξουσιοδοτήθηκε από τον ίδιο τον βασιλιά να κατασκευάσει έναν κατάλογο των μεταλλίων και νομισμάτων για τις ανάγκες της βασιλικής αρχειοθήκης. O Κάρολος Β΄ εκτιμούσε τον Ashmole όχι μόνον για την αφοσίωσή του, την φιλομάθειά του και τις ικανότητές του αλλά και για την επαναφορά της αρχαίας δόξας του «Τάγµατος της Περικνηµίδος» («Order of the Garter»).

Στις 28 Νοεμβρίου του 1660, σε µία προκαταρκτική συνάντηση για την ίδρυση της Βασιλικής Εταιρίας (Royal Society), τα µέλη της έθεσαν το όνομα του Ashmole στον κατάλογο των υποψηφίων. Τελικώς, ο Ashmole, στις 2 Ιανουαρίου 1661, προσέθεσε την υπογραφή του στον κατάλογο των 114 ιδρυτικών µελών της Βασιλικής Εταιρίας. Πίστευε ότι οι εργασίες της νέας αυτής επιστημονικής εταιρείας, θα προσέδιδαν αξία στις ιδέες του νεοπλατωνικού του κόσμου, όπου είχαν εξέχουσα θέση η αλχημεία, η αστρολογία και η μαγεία. Ο Ashmole, ολόψυχα καλωσόρισε την πειραματική μέθοδο αποδείξεως της γνώσης, πιστεύοντας ότι οι αστρονομικές και αλχημιστικές δοξασίες θα συνέβαλλαν σημαντικά. Τον Αύγουστο του 1669 το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης του απένειμε τον τίτλο του «Διδάκτορα της Ιατρικής».

Elias Ashmole πίνακας του John Riley (περίπου 1683)
Ashmolean Museum, Οξφόρδη

Το 1672, μετά την έκδοση του μνηµειώδους έργου του «Ο θεσμός, οι καταστατικές αρχές και οι τελετουργίες του Ευγενούς Τάγματος της Περικνημίδος» («The Institution, Laws and Ceremonies of the Noble Order of the Garter»), η φήμη του αυξήθηκε και έγινε δέκτης μεγάλων τιμών από τον Κάρολο τον Β΄ και από άλλους Άγγλους και αλλοδαπούς ευγενείς και πρίγκιπες, οι οποίοι ήσαν µέλη του Τάγματος. Το βιβλίο αυτό –μεταξύ άλλων- αποκατέστησε και την μέχρι τότε απολεσθείσα υπόληψη των Ναϊτών Ιπποτών, οι οποίοι είχαν καταδικασθεί για «ανομολόγητες αντιχριστιανικές πράξεις».

Το έτος 1675 ο Ashmole ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την ίδρυση ενός Μουσείου στον ευρύτερο χώρο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, στο οποίο θα στεγάζονταν οι συλλογές του. Η προσφορά του, τελικώς, έγινε δεκτή από το Πανεπιστήμιο και για τον σκοπό αυτό κατασκευάσθηκε ένα περικαλλές κτίριο (1679 – 1683), το οποίο σήμερα ονομάζεται «Old Ashmolean Building» και το οποίο, πρωτίστως, αποτέλεσε ένα επιστημονικό ίδρυμα και όχι ένα απλό μουσείο τέχνης και αρχαιολογίας όπως είναι σήμερα. Στον πρώτο όροφο υπήρχε τότε µία μεγάλη αίθουσα διαλέξεων, η «Schola Naturalis Historiae», στο δε ισόγειο, ένα εργαστήριο Χημείας, το πρώτο τέτοιου είδους στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

4. Η δεύτερη αναφορά

Η δεύτερη αναφορά περί Τεκτονισμού στα χειρόγραφά του, έχει ημερομηνία 10 Μαρτίου 1682, δηλαδή 35 ολόκληρα έτη μετά τη μύηση του και αναφέρει τα εξής: «10 Μαρτίου 1682. Κατά την 5η εσπερινή έλαβα πρόσκληση να παρευρεθώ στη Στοά η οποία θα εργαζόταν την επόμενη ημέρα στο Τεκτονικό Οίκημα του Λονδίνου»

Μία επιπλέον καταχώρηση, στο ημερολόγιο, την επόμενη ημέρα αναφέρει: «11 Μαρτίου 1682. Συνεπώς μετέβην (ενν. στο Τεκτονικό Οίκημα) και περί την μεσηµβρία έγιναν δεκτοί στην εταιρεία των Ελευθέρων Τεκτόνων ο Sir William Wilson Knight, ο Λοχαγός Richard Borchwick, o William Woodman, o Wm Grey, o Samuel Taylour και ο William Wise. Ήμουν ο πρεσβύτερος μεταξύ αυτών (διότι προ 35ετίας έχω γίνει δεκτός στην Στοά)».(4)

Αναφέρεται ακολούθως, ότι όλοι οι παρευρεθέντες ήσαν κατ’ επάγγελμα και τακτικά µέλη της εταιρείας των τεκτόνων, πλην του ιδίου και των Sir William Wilson Knight, Λοχαγός Borchwick οι οποίοι ήταν «αποδεδεγμένοι τέκτονες». Πάντως, επιχειρώντας να αποτιμήσουμε την αναφορά αυτή, τα ίδια ερωτήματα προκύπτουν. Σε τι είδους τελετή παρευρέθη ο Ashmole; Ο ίδιος αναφέρει, ότι ήταν ο πρεσβύτερος μεταξύ των παρευρισκομένων, γεγονός λογικό αφού ήταν ήδη πλέον των 35 ετών μυημένος. Επρόκειτο για μια συνάντηση αρχαίων τεκτόνων, στην οποία, όπως στην αναφορά του 1646, παρευρίσκονταν και αποδεκτοί (διανοητικοί) τέκτονες, μολονότι αυτή ελάμβανε χώρα σε χώρο συγκέντρωσης κατ’ επάγγελμα τεκτόνων, ήτοι στο οίκημα των εν Λονδίνω (επαγγελματιών) τεκτόνων. Πάντως, είναι καταγεγραμμένο ότι, εκ των δέκα οι οποίοι δείπνησαν μετά τη μύηση στην Ταβέρνα «Half Moone», οι οκτώ ήταν κατ’ επάγγελμα τέκτονες, οι οποίοι εργάζονταν για τον περίφημο αρχιτέκτονα Sir Christopher Wren.

Ζήτημα προέκυψε, και στην περίπτωση αυτή, με την πρώτη έντυπη έκδοση των ημερολογίων του Ashmole η οποία έγινε το 1717. Το έντυπο κείμενο διαφέρει από το χειρόγραφο του ημερολογίου της 11ης Μαρτίου 1682 ως προς μια μικρή λεπτομέρεια. Προστέθηκε η λέξη «από» («by») πριν το όνομα του Sir William Wilson Knight, γεγονός που αλλάζει το νόημα ως εξής: «11 Μαρτίου 1682. Συνεπώς µετέβην και περί την μεσηµβρία έγιναν δεκτοί στην εταιρεία των Ελευθέρων Τεκτόνων από τον Sir William Wilson Knight, ο Λοχαγός Richard Borchwick, o William Woodman ….».

Μάλιστα, το ίδιο πράττει και ο Anderson στη δεύτερη έκδοση των Συνταγμάτων του, το 1738, παραφράζοντας τα γραφόμενα του Ashmole «I went and about Noone were admitted into the fellowship of Freemasons» σε «when we admitted into the fellowship of Freemasons….» θέλοντας να δημιουργήσει την εντύπωση ότι και αυτός έλαβε ενεργά μέρος στην τελετή.

5. Αντί επιλόγου

Υποστηρίζεται ότι στις προθέσεις του Ashmole ήταν η συγγραφή μιας μικρής «Ιστορίας περί Ελευθεροτεκτονισµού». Μάλιστα, αυτό αποδεικνύεται από πολλές αναφορές και σημειώσεις του ιδίου, αν και δυστυχώς δεν διασώθηκε σχεδόν καθόλου από το υλικό που συλλέχθηκε.

Πολυμαθής, ικανός και γενναιόδωρος, ο Elias Ashmole υπήρξε ένας αληθώς homo universalis. Ο Αnthony Wood έγραψε γι’ αυτόν στο έργο του «Athenæ Oxonienses» ότι υπήρξε «ο μεγαλύτερος φιλότεχνος και συλλέκτης … που γνώρισε η Αγγλία μέχρι την εποχή του».

Πέθανε στις 18 ή 19 Μαΐου 1692. Η επιγραφή στην επιτύμβια στήλη του, στην εκκλησία της Αγίας Μαρίας στο Lambeth, γράφει: «Durante Musaeo Ashmoleano Oxon. Νunquam moriturus» το οποίο σε ελεύθερη μετάφραση μεταφράζεται «η μνήµη του θα παραμείνει αθάνατη όσο διαρκεί το Ασµόλειο Μουσείο».

Βιβλιογραφία:

Aligh J., Elias Ashmole, Oxford, 1966.

Beresiner Y., Elias Ashmole: Masonic icon, MQ, Issue 11, October 2004.
Churton T., Elias Ashmole 1617-1692: Notes on his life with special attention given to his connections with Freemasonry & Rosicrucianism, ιδιωτική έκδοση, 1992.

Gould R.F., History of Freemasonry, vol. II, 1886, 140 και επ.
Ovenell R.F., The Ashmolean Museum 1683-1894, 1986.
Page B. F., Elias Ashmole: The First recorded English Freemason. Prestonian Lecture, 1988.
Norma R., The Lodge of Elias Ashmole, 1646. AQC 65, 1952.
Rylands W. H., Freemasonry in the 17th Century, Masonic Magazine, December 1881.
Scanlan M., The Mystery of the Acception, Heredom Vol II, 2003.
Tuckett J.E.S., Dr Richard Rawlinson and the Masonic Entries in Elias Ashmole’s Diary. AQC 25, 1912.

Το εραλδικό έμβλημα του Elias Ashmole, η καταγεγραμμένη περιγραφή του οποίου αναφέρει: «Σε ένα στεφάνι μαύρο και χρυσό ο πλανήτης Ερμής  τοποθετημένος στη μέση του ουράνιου αστερισμού των Διδύμων το δεξί του χέρι εκτείνεται προς τον ουρανό και το αριστερό κρατά χρυσό κηρύκειο». Στο πρωτότυπο:  «On a wreath sable and or the planet Mercury collocated in the middle of the caelestiall Signe Gemini proper his right hand extended toward heaven and left holding a Caducan rod or».

 

Σημειώσεις:

1. Στο πρωτότυπο «1646 Oct. 4Η.30pm I was made a Free-Mason at Warrington in Lancashire with Coll. Henry Mainwaring of Karincham in Cheshire. The names of those that were of the Lodge, Mr Rich: Penkett Warden. Mr James Collier, Mr Rich Sankey, Henry Littler, John Ellam, Rich: Ellam, Hugh Brewer». 

2.  Το λεγόμενο «Μακρύ Κοινοβούλιο» («The Long Parliament») συνεστήθη εκ πρώτης από τον Βασιλιά Κάρολο Ι στις 3 Νοεμβρίου του 1640, έξι μήνες μετά την λύση του Βραχέος Κοινοβουλίου και σε διάστημα ολίγων εβδομάδων μετά την ήττα της Αγγλίας στον Πόλεμο των Επισκόπων κατά της Σκωτίας. Το Κοινοβούλιο αυτό διετηρήθη κατά τη διάρκεια του Πρώτου και Δευτέρου Εμφυλίου Πολέμου, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1648, το διεδέχθη δε ένα είδος Κοινοβουλίου που ονομάστηκε «εκκαθαρισμένο», το οποίο κατήργησε τον Απρίλιο του 1653 ο Oliver Cromwell. Tο Μακρύ Κοινοβούλιο επανασυστάθηκε, τον Φεβρουάριο του 1660, μετά την ήττα του Cromwell και οριστικά διελύθη στις 16 Μαρτίου 1660.

3. Στο πρωτότυπο «the names of those that were then at the Lodge» αντί για «the names of those that were then of the lodge».

4. «11th Accordingly I went and about Noone were admitted into the fellowship of Freemasons, Sir William Wilson Knight, Capt. Rich: Borchwick, Mr Will: Woodman, Mr Wm Grey, Mr Samuel Taylour & Mr William Wise. I was the senior Fellow among them (it being 35 years since I was admitted). There were present beside myself the Fellowes after named. Mr Thos: Wise Mr of the Masons Company this present yeare. Mr Thomas Shorthose, Mr William Hamon, Mr John Thompson, & Mr Will: Stanton. We all dyned at the Half Moone Tavern in Cheapside, at a Noble Dinner prepared at the charge of the New-accepted Masons».